Từ ngày 1/7, các sàn thương mại điện tử tại Việt Nam đã tăng cường kiểm soát tính pháp lý của hàng hóa, đồng thời loại bỏ các mặt hàng không rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, điều này đã dẫn đến việc các sản phẩm trôi nổi trở lại các nền tảng mạng xã hội như Zalo và Facebook. Nhiều người bán thực phẩm trực tuyến đã chuyển sang các nền tảng này để tránh các quy định kiểm soát chặt chẽ của các sàn thương mại điện tử.
Chị Mai Như, một người bán bánh bao và bánh gạo lứt trực tuyến tại tỉnh Đồng Nai, cho biết đã chuyển sang bán hàng trên mạng xã hội Zalo và Facebook sau khi các sàn thương mại điện tử áp dụng các quy định nghiêm ngặt. Chị không đăng ký kinh doanh và tự sản xuất bánh tại nhà, sau đó rao bán trên mạng xã hội. Việc này cho thấy một phần người bán hàng trực tuyến đã chọn cách thích nghi với những quy định mới bằng cách chuyển đổi sang các nền tảng mạng xã hội, nơi có ít kiểm soát hơn.
Đại diện sàn thương mại điện tử Lazada Việt Nam cho biết, sàn này đã tham gia chương trình ‘Tick xanh trách nhiệm’ do Sở Công Thương TPHCM triển khai, nhằm kiểm soát chặt chẽ chất lượng hàng hóa lưu thông trên nền tảng số. Lazada đã áp dụng công nghệ AI để sàng lọc sản phẩm vi phạm và triển khai chính sách đồng kiểm, hoàn trả minh bạch để bảo vệ quyền lợi người mua. Những nỗ lực này của Lazada và có thể của các sàn thương mại điện tử khác cho thấy sự cam kết trong việc nâng cao chất lượng và sự an toàn của hàng hóa trên các nền tảng của họ.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Mạnh Tấn, Giám đốc marketing Công ty cổ phần Công nghệ Haravan, cho biết khoảng 10% gian hàng đã rút khỏi các sàn thương mại điện tử, chủ yếu là các shop kinh doanh thực phẩm. Điều này đã dẫn đến việc một lượng lớn hàng ‘nhà làm’ chuyển sang mạng xã hội, nơi không kiểm duyệt gắt gao tính pháp lý của hàng hóa. Sự chuyển dịch này đặt ra những thách thức mới cho việc quản lý và đảm bảo an toàn thực phẩm trên các nền tảng mạng xã hội.
Nhiều nhóm trên Facebook, như ‘Chợ dân cư Thanh Đa, phường Bình Quới, TPHCM’, có hàng chục nghìn thành viên và mỗi ngày có hàng chục bài rao bán thực phẩm ‘nhà làm’ mà không có nhãn mác ghi hạn sử dụng hay thông tin kiểm định. Điều này làm dấy lên những lo ngại về sự an toàn và chất lượng của những loại thực phẩm được bán trên mạng xã hội, nơi người tiêu dùng dễ dàng bị tổn thất vì thiếu thông tin.
Bà Nguyễn Thị Hồng Minh, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm minh bạch, cho biết thực phẩm ‘nhà làm’ có ưu điểm là tươi, ít sử dụng chất bảo quản, chất tạo màu, tạo mùi nhưng không hẳn an toàn cho sức khỏe người dùng. Bà dẫn chứng nhiều trường hợp người tiêu dùng bị ngộ độc vì ăn bánh mì từ các bếp nhà và nhấn mạnh rằng thực phẩm ‘nhà làm’ cần được sản xuất trong điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng. Quan điểm này nhấn mạnh sự cần thiết của việc quản lý và kiểm soát chất lượng thực phẩm ‘nhà làm’ để bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Trước tình hình này, việc tìm ra một giải pháp cân bằng giữa việc kiểm soát chất lượng hàng hóa và tạo điều kiện thuận lợi cho việc kinh doanh trực tuyến vẫn còn là một thách thức. Việc tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức về an toàn thực phẩm cũng như xây dựng các quy định phù hợp cho việc bán hàng trực tuyến trên các nền tảng mạng xã hội là cần thiết để đảm bảo môi trường thương mại điện tử an toàn và minh bạch cho tất cả các bên liên quan.
