Trong bối cảnh hiện đại hóa, việc ứng dụng công nghệ vào lĩnh vực bảo tàng và di tích đang trở thành xu hướng tại Đà Nẵng. Các thiết chế văn hóa như bảo tàng đang tiến hành chuyển đổi số, từ mô hình trưng bày truyền thống sang giao diện hiện đại và cởi mở hơn, nhằm cung cấp cho du khách nhiều thông tin hữu ích.

Việc tích hợp công nghệ cao vào hoạt động chuyên môn đã giúp các bảo tàng và di tích tại Đà Nẵng trở nên sinh động và gần gũi hơn với cuộc sống hiện đại. Bảo tàng Đà Nẵng là một trong những đơn vị đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ vào hoạt động bảo tàng. Với việc triển khai đề án xây dựng bản đồ di sản Đà Nẵng, bảo tàng đã cập nhật thành công các di sản và di tích danh thắng trên địa bàn thành phố dưới dạng 2D và 3D. Đây là dữ liệu số quan trọng giúp bảo tàng theo dõi và cập nhật những thay đổi về thực trạng của các di tích, từ đó đưa ra giải pháp bảo tồn và tu bổ phù hợp.

Một trong những tính năng nổi bật của Bảo tàng Đà Nẵng là việc gắn chip điện tử cho mỗi hiện vật, giúp dễ dàng quản lý và bảo vệ. Ngoài ra, bảo tàng đang phối hợp với Công ty CP trí tuệ nhân tạo Việt Nam (AIAIVN) để thực nghiệm các công nghệ ứng dụng như robot Lumi, ứng dụng tra cứu thông tin và triển khai thử nghiệm ứng dụng thuyết minh đa ngôn ngữ, bao gồm tiếng Anh, Trung, Pháp, Hàn, Nhật và Nga.

Không chỉ Bảo tàng Đà Nẵng, nhiều bảo tàng và di tích khác trên địa bàn thành phố Đà Nẵng cũng đang tích cực ứng dụng công nghệ trong hoạt động chuyên môn. Một số đơn vị đã triển khai việc số hóa hiện vật, thuyết minh tự động đa ngôn ngữ, tổ chức triển lãm trực tuyến và giờ học trực tuyến. Bảo tàng Mỹ thuật Đà Nẵng đã ra mắt không gian triển lãm trực tuyến “DNFam Online Gallery”, cho phép công chúng tham quan và thưởng lãm từ xa.

Bảo tàng Điêu khắc Chăm Đà Nẵng cũng đã đạt được những thành công trong việc ứng dụng công nghệ vào việc chọn lọc, bảo quản và trưng bày hiện vật. Với việc sử dụng công nghệ AI thông qua gắn RFID, bảo tàng có thể theo dõi và cảnh báo về các bảo vật. Hệ thống camera thông minh tích hợp công nghệ AI cũng cho phép nhận diện hình ảnh và phân tích hành vi theo thời gian thực.

Theo các chuyên gia, việc chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng và di tích là rất quan trọng để tăng cường trải nghiệm của khách tham quan, tính giáo dục và khả năng tiếp cận của bảo tàng với công chúng. Việc số hóa tất cả các hiện vật và điểm đến, xây dựng hệ thống công nghệ để hiểu được nhu cầu của khách nhằm có những gợi ý mang tính cá nhân hóa là điều cần thiết.

Trong tương lai, các bảo tàng và di tích trên địa bàn thành phố Đà Nẵng sẽ tiếp tục được đầu tư và ứng dụng công nghệ để phục vụ công chúng tốt hơn, tạo ra những trải nghiệm mới mẻ và thú vị cho du khách.

Trong thời đại kỹ thuật số hiện nay, việc chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đã trở thành một xu hướng tất yếu trên toàn thế giới. Mục tiêu chính của xu hướng này là hiện đại hóa công tác bảo tồn di sản, tăng cường khả năng tiếp cận và hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới. Tại Việt Nam, các bảo tàng cũng bắt đầu nhận thức được tầm quan trọng của việc chuyển đổi số để không chỉ bảo tồn di sản một cách bền vững mà còn thu hút công chúng thế hệ mới.

TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã chia sẻ quan điểm rằng đã đến lúc các bảo tàng tại Việt Nam cần thiết phải có một phòng chuyển đổi số. Điều này không chỉ giúp hiện đại hóa công tác bảo tàng mà còn đóng góp quan trọng vào công tác bảo tồn di sản, cũng như mở rộng khả năng tiếp cận và hội nhập quốc tế. Qua chuyến đi học tập và trao đổi kinh nghiệm bảo tồn di sản tại Ba Lan, ông đã nêu lên những kinh nghiệm quý báu mà các bảo tàng tại đây đã thực hiện.

Ở Ba Lan, một quốc gia nổi tiếng với hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu, việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng. Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan có nhiệm vụ số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, cũng như đăng tải nội dung lên các nền tảng số. Những nhiệm vụ này không chỉ phục vụ cho công tác bảo tồn mà còn hỗ trợ cho các hoạt động in ấn, xuất bản, truyền thông và nghiên cứu.

Một điểm đáng chú ý trong hoạt động của các bảo tàng tại Ba Lan là việc đầu tư vào cơ sở vật chất hiện đại cho việc số hóa di sản. Tất cả các bảo tàng tại đây đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp với diện tích lớn, hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao. Những thiết bị này giúp thực hiện việc số hóa chi tiết từng hiện vật và tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao, đảm bảo tính chân thực và sắc nét khi chuyển sang không gian số.

Sau khi hoàn tất khâu chụp ảnh và xử lý hình ảnh, dữ liệu sẽ được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa. Quá trình này không chỉ giúp lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh và tư liệu của bảo tàng mà còn tạo điều kiện chia sẻ thông tin đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng vẫn còn nhiều thách thức. Hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Các chuyên gia nhận định rằng nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ khó bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng. Một rào cản lớn khác là sự thiếu đồng bộ trong việc số hóa hiện vật, dẫn đến dữ liệu thiếu bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Để giải quyết những thách thức này, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam là hết sức cần thiết. Quỹ này sẽ tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản và bền vững. Điều này không chỉ giúp các bảo tàng Việt Nam bắt kịp với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới mà còn góp phần quan trọng vào công tác bảo tồn di sản và văn hóa của đất nước.