Tình trạng lộ và lọt thông tin cá nhân đang trở thành một vấn đề ngày càng nghiêm trọng và tinh vi trong thời đại số. Sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử và việc số hóa các dịch vụ đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho hoạt động mua bán dữ liệu cá nhân. Các diễn đàn và tài khoản mạng xã hội trở thành nơi diễn ra công khai việc mua bán này, với sự tham gia của cả tổ chức và doanh nghiệp. Hậu quả của tình trạng này là nhiều người phải đối mặt với việc bị nhắn tin, gọi điện gây phiền phức, và thậm chí bị lừa đảo. Dựa vào thông tin cá nhân, kẻ xấu có thể xây dựng các kịch bản lừa đảo riêng biệt cho từng nhóm khác nhau.

Theo chuyên gia Ngô Trí Nhật,尽管 cơ quan chức năng đã nỗ lực đánh sập nhiều đường dây chuyên đánh cắp và mua bán dữ liệu cá nhân, nhưng các băng nhóm hacker vẫn tiếp tục hoạt động với nhiều hình thức tinh vi. Quá trình điều tra và xử lý những trường hợp này thường kéo dài, gây ảnh hưởng lớn đến công tác bảo đảm an toàn thông tin.

Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an) đã báo cáo về tình hình mua bán dữ liệu cá nhân trong sáu tháng đầu năm 2025. Theo đó, có 56 vụ việc liên quan đến mua bán dữ liệu cá nhân, với hơn 110 triệu bản ghi bị thu thập và rao bán. Thượng tá Triệu Mạnh Tùng, Phó Cục trưởng An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, chia sẻ rằng nhu cầu thu thập dữ liệu cá nhân phục vụ hoạt động sản xuất và kinh doanh là rất lớn. Tuy nhiên, nhiều hệ thống thông tin có hoạt động thu thập, phân tích, và xử lý dữ liệu cá nhân hiện còn tồn tại lỗ hổng trong quy trình khai thác và sử dụng.

Ông Ngô Minh Hiếu, Giám đốc Công ty TNHH Doanh nghiệp xã hội Chống lừa đảo, cho rằng các doanh nghiệp có thể sử dụng dữ liệu cá nhân của khách hàng để gia tăng giá trị dịch vụ và kết nối. Tuy nhiên, việc khai thác dữ liệu phải đảm bảo tính bảo mật, lưu trữ thông tin tại máy chủ ở Việt Nam, và có mã hóa các thông tin nhạy cảm như danh tính khách hàng và tình trạng tài chính.

Để ngăn chặn tình trạng lộ và lọt thông tin, bảo vệ người dân khỏi nạn lừa đảo, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026. Luật này quy định rõ ràng và cụ thể các khái niệm về dữ liệu cá nhân, bao gồm “dữ liệu cá nhân cơ bản”, “dữ liệu cá nhân nhạy cảm”, “đánh giá tác động xử lý dữ liệu cá nhân”, và “bảo vệ dữ liệu cá nhân”. Luật cũng cấm tuyệt đối hành vi mua bán dữ liệu cá nhân.

Các chuyên gia cho rằng cơ quan chức năng cần triển khai các giải pháp đồng bộ, như ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành chi tiết và dễ thực hiện. Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế phối hợp giữa các bộ và cơ quan để chia sẻ dữ liệu và cảnh báo sớm vi phạm. Cần tổ chức các chiến dịch tuyên truyền và nâng cao nhận thức về bảo mật thông tin cá nhân. Đồng thời, cần có một kênh tương tác và đường dây nóng để người dân và doanh nghiệp có thể tố giác hành vi vi phạm hoặc khai báo nếu phát hiện dữ liệu của mình bị đánh cắp.

Người dân cần cảnh giác và không chia sẻ thông tin cá nhân qua mạng xã hội hoặc các khảo sát trôi nổi. Họ cũng nên sử dụng mật khẩu mạnh và không dùng chung mật khẩu cho nhiều tài khoản. Người dân không nên mở các liên kết hoặc tập tin đáng ngờ và thường xuyên cập nhật các phần mềm chống virus và bảo mật trên các thiết bị cá nhân.

Trong thời đại chuyển đổi số hiện nay, việc sử dụng internet đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Tuy nhiên, đi cùng với những lợi ích của công nghệ là những rủi ro an ninh mạng mà mỗi người dùng internet cần phải đối mặt. Thông tin và dữ liệu đã trở thành tài sản quý giá, và mỗi công dân số cần trang bị kỹ năng phòng vệ cơ bản để bảo vệ mình và góp phần giữ vững an ninh mạng quốc gia.

Mạng xã hội, nơi chứa đựng nhiều thông tin cá nhân, đang trở thành mảnh đất nguy hiểm nếu người dùng không có kỹ năng bảo vệ thông tin cá nhân. Để tránh những rủi ro không đáng có, người dùng cần lưu ý không chia sẻ thông tin cá nhân nhạy cảm trên mạng xã hội. Đồng thời, việc đặt mật khẩu mạnh và bật xác thực hai yếu tố là những bước quan trọng để bảo vệ tài khoản của mình. Ngoài ra, người dùng cần cẩn thận khi tải xuống các tập tin từ nguồn không rõ gốc, để tránh nguy cơ nhiễm malware.

Không gian mạng hiện nay dễ bị thao túng bởi tin giả và các luận điệu sai trái. Vì vậy, công dân số cần có kỹ năng kiểm chứng thông tin trước khi chia sẻ. Việc lan truyền thông tin chưa được xác thực có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cá nhân, cộng đồng và xã hội. Do đó, việc nâng cao kỹ năng đánh giá và kiểm chứng thông tin là vô cùng quan trọng.

Người dùng cần hiểu rõ về quyền riêng tư và trách nhiệm pháp lý khi sử dụng mạng. Thực tế, mọi hành vi sử dụng mạng đều để lại dấu vết và có thể bị xử lý nếu vi phạm pháp luật. Những hành vi như tung tin sai sự thật, xâm phạm danh dự người khác, hay chia sẻ nội dung độc hại có thể dẫn đến truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc xử phạt hành chính. Vì vậy, cần học cách sử dụng mạng một cách có trách nhiệm và tuân thủ pháp luật để đảm bảo an toàn cho bản thân và cộng đồng.

Để tự vệ trong không gian mạng, công dân số cần trang bị kiến thức và các công cụ công nghệ cần thiết. Cài đặt phần mềm diệt virus và thường xuyên cập nhật hệ điều hành là những bước cơ bản để bảo vệ thiết bị của mình. Kiểm tra quyền truy cập của các ứng dụng và không cấp quyền cho phần mềm không rõ nguồn gốc là cách để hạn chế những rủi ro tiềm ẩn. Theo dõi các cảnh báo an ninh mạng từ cơ quan chức năng cũng là điều cần thiết để chủ động ứng phó với các mối đe dọa.

Trong xã hội số, mỗi người dân đều đóng vai trò quan trọng trong hệ sinh thái an ninh mạng quốc gia. Trang bị kỹ năng phòng vệ trên không gian mạng không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn thể hiện trách nhiệm với cộng đồng và đất nước. Một công dân số an toàn chính là nền tảng cho một quốc gia số vững mạnh. Cùng nhau nâng cao nhận thức và kỹ năng an ninh mạng, chúng ta có thể xây dựng một môi trường internet an toàn và đáng tin cậy cho tất cả mọi người.