Ngày 29-7-2025, tại Hà Nội, Tạp chí Kinh tế Việt Nam – VnEconomy – Vietnam Economic Times đã tổ chức thành công diễn đàn “Công nghệ năng lượng trong kỷ nguyên mới”. Sự kiện này đã thu hút hơn 150 đại biểu đến từ các ban, bộ, ngành, viện, trường đại học, hiệp hội và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực năng lượng.

Diễn đàn diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn về an ninh năng lượng. Nhu cầu năng lượng, đặc biệt là điện năng, dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng ở mức 8-10% mỗi năm trong những năm tới. Điều này nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển kinh tế và phấn đấu trở thành quốc gia có thu nhập cao vào năm 2045.

Tại diễn đàn, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nhấn mạnh rằng việc chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và áp dụng công nghệ hiện đại không còn là lựa chọn mà là “con đường tất yếu”. Điều này xuất phát từ bối cảnh Việt Nam đang đối mặt với nhu cầu năng lượng ngày càng cao để phục vụ cho phát triển kinh tế, đồng thời cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Đồng quan điểm, TSKH Phan Xuân Dũng, Chủ tịch Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam (VUSTA), đánh giá cao vai trò của khoa học và công nghệ. Ông coi đây là “quốc sách hàng đầu” và “động lực quan trọng nhất” để phát triển kinh tế – xã hội nói chung và trong lĩnh vực năng lượng nói riêng. Để giải quyết những thách thức lớn đến từ nhu cầu tăng trưởng và yêu cầu giảm phát thải, ông Phan Xuân Dũng khẳng định: “Khoa học và công nghệ chính là chìa khóa để giải quyết đồng bộ các thách thức, biến khó khăn thành cơ hội phát triển mới”.

Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng trong lĩnh vực này. Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, cùng với Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện VIII), đã đặt ra mục tiêu phát triển mạnh các nguồn năng lượng tái tạo. Cụ thể, Quy hoạch điện VIII đặt mục tiêu tỷ lệ năng lượng tái tạo (không bao gồm thủy điện) phục vụ sản xuất điện đạt khoảng 28-36% vào năm 2030. Định hướng đến năm 2050, tỷ lệ năng lượng tái tạo sẽ lên đến 74-75%. Những mục tiêu này không chỉ thể hiện sự quyết tâm của Việt Nam trong việc chuyển dịch sang năng lượng sạch mà còn góp phần hiện thực hóa cam kết về giảm phát thải carbon của đất nước.

Các nhà nghiên cứu đã đạt được một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực laser phát xạ bề mặt tinh thể quang tử (PCSEL), một loại laser được biết đến với độ sáng cao và khả năng kiểm soát nhiệt được cải thiện. Thành tựu này liên quan đến việc thiết kế lại cấu trúc của PCSEL, giúp cải thiện hiệu suất khi sử dụng liên tục ở công suất cao.

Thiết kế mới này cho phép PCSEL hoạt động ở nhiệt độ phòng và phát ra bước sóng an toàn cho mắt, trong khi duy trì chất lượng chùm tia ổn định trong quá trình sử dụng liên tục. PCSEL nâng cấp này đã được thử nghiệm sử dụng hình ảnh hồng ngoại và phổ kế, xác nhận hiệu suất của laser và khả năng duy trì chùm tia ổn định, tập trung chặt chẽ ở bước sóng 1,5 micromét.

Khác với các PCSEL trước đây dựa vào lỗ thông khí để làm mát, cấu trúc mới đã loại bỏ khiếm khuyết về sự dịch chuyển nguyên tử, cải thiện độ ổn định nhiệt và độ bền bỉ dài hạn. Sự cải tiến này mở ra triển vọng cho việc ứng dụng PCSEL trong các lĩnh vực yêu cầu cao về công suất và độ ổn định.

So với các loại laser phát xạ bề mặt khoang dọc (VCSEL) phổ biến hơn, PCSEL có thể được mở rộng cho các vai trò tầm xa, công suất cao trong phòng thủ tên lửa, vũ khí drone và hệ thống không gian. Chùm tia đơn chế độ và khả năng chịu nhiệt của chúng hỗ trợ các thiết kế quân sự mà không cần hệ thống làm mát cồng kềnh, mang lại cho các nhà thiết kế quốc phòng sự linh hoạt hơn cho các nền tảng di động và trên độ cao lớn.

Với sự hỗ trợ từ Phòng Thí nghiệm Nghiên cứu Không quân Mỹ (US Air Force Research Laboratory), nhóm nghiên cứu đã giải quyết được một trở ngại lớn trong phát triển laser: tăng công suất đầu ra mà không gây quá nhiệt hay sụp đổ cấu trúc. Hiện nhóm nghiên cứu đang tiếp tục nâng công suất đầu ra, thu nhỏ kích thước và hoàn thiện phương pháp sản xuất để đẩy nhanh quá trình tích hợp vào các nền tảng quốc phòng.

Ngày 14 tháng 7, Tổng thống Donald Trump thông báo rằng Công ty nước giải khát Coca-Cola đã đồng ý sử dụng đường mía trong các sản phẩm của mình tại Mỹ. Đây là một bước tiến mới trong chương trình nghị sự “Làm cho nước Mỹ khỏe mạnh trở lại” (Make America Healthy Again – MAHA) của chính quyền Tổng thống Trump. Tuy nhiên, động thái này cũng đặt ngành sản xuất trái bắp của Mỹ trước một thách thức mới khi nguồn cầu bị cắt đứt.

Coca-Cola sẽ sớm công bố thông tin chi tiết về việc sử dụng đường mía trong sản phẩm của mình. Người phát ngôn của công ty có trụ sở tại thành phố Atlanta cho biết, họ trân trọng sự quan tâm của ông Trump dành cho thương hiệu nước giải khát này. Chương trình nghị sự MAHA của chính quyền Tổng thống Trump đã lan rộng và nhận được sự hưởng ứng của nhiều công ty thực phẩm lớn.

Hơn 90% nhà sản xuất kem tại Mỹ đã cam kết loại bỏ hoàn toàn phẩm màu nhân tạo khỏi sản phẩm bán lẻ trước năm 2028. Các tập đoàn lớn như General Mills, Kraft Heinz, J.M. Smucker, Hershey và Nestlé USA đã tiên phong công bố kế hoạch thay phẩm màu tổng hợp bằng nguyên liệu tự nhiên. Động thái này cũng gây ra một số tranh cãi về tác động lên sức khỏe của siro bắp và đường mía.

Một số chuyên gia dinh dưỡng cho rằng, fructose là chất tạo ngọt thường được sử dụng như một lựa chọn thay thế giá rẻ và có hạn sử dụng lâu hơn đường. Tuy nhiên, các nhà khoa học cho rằng sự khác biệt về mặt dinh dưỡng giữa đường và siro bắp có hàm lượng fructose cao là không đáng kể. Bên cạnh đó, động thái của ông Trump cũng vấp phải sự phản đối của các nhà sản xuất siro bắp.

Họ cho rằng việc nhập khẩu đường mía sẽ tốn kém hơn so với việc sử dụng nguyên liệu trong nước. Sự sụt giảm nhu cầu đối với siro bắp sẽ là một đòn giáng mạnh vào các nhà sản xuất Mỹ. Cơn sốt “Coca Mexico” đã trở thành một hiện tượng trong lòng người tiêu dùng Mỹ. Các tín đồ nước giải khát tại Mỹ cho biết họ nhận thấy sự khác biệt rõ rệt giữa các sản phẩm làm ngọt bằng đường mía và siro bắp.

Do đó, Coca Mexico trở thành mặt hàng ngách được ưa chuộng tại xứ sở cờ hoa. Chính quyền ông Trump muốn “làm cho nước Mỹ khỏe mạnh trở lại” thông qua việc thúc đẩy các công ty thực phẩm thay đổi công thức và loại bỏ các thành phần không tốt cho sức khỏe. Sáng kiến này đã gây sức ép buộc các công ty thực phẩm phải thay đổi và đáp ứng xu thế tiêu dùng mới.

Ông Trump đã thể hiện sự quan tâm đến việc cải thiện sức khỏe của người dân Mỹ thông qua các chính sách và chương trình nghị sự của mình. Việc Coca-Cola đồng ý sử dụng đường mía trong các sản phẩm của mình là một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu này.

Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức và tranh cãi xung quanh việc sử dụng đường mía và siro bắp trong sản xuất thực phẩm. Các nhà sản xuất và người tiêu dùng sẽ cần phải cân nhắc kỹ lưỡng về tác động của các nguyên liệu này lên sức khỏe và môi trường.