Ẩm thực Việt Nam đang ngày càng củng cố vị thế của mình tại Hồng Kông, một điểm đến nổi tiếng với sự đa dạng ẩm thực quốc tế. Đầu bếp nổi tiếng người Mỹ quá cố, Anthony Bourdain, từng là một fan ruột của ẩm thực Việt Nam và đã mời cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama xuất hiện trong một tập phim tài liệu về Hà Nội vào năm 2016.

Tại Hồng Kông, mặc dù cộng đồng người Việt chỉ chiếm khoảng 12.000 người, tương đương 0,16% tổng dân số, nhưng ẩm thực Việt Nam vẫn đang phát triển mạnh mẽ và đóng vai trò không thể thay thế đối với những người sành ăn ở đây. Cây bút chuyên về ẩm thực, Ashlyn Chak, cho biết mặc dù số lượng nhà hàng phục vụ món ăn Việt còn khiêm tốn so với các nhà hàng Đông Nam Á khác, nhưng hương vị đích thực của ẩm thực Việt vẫn tỏa sáng nhờ độ tươi ngon, sự cân bằng, tinh tế, hình thức và cách trình bày độc đáo.

Nhiều nhà hàng Việt Nam tại Hồng Kông đã trở thành địa chỉ quen thuộc của cư dân và nhân viên văn phòng yêu thích đồ ăn Việt. Nhà hàng Bếp Việt của Raymond Wong, khai trương từ cách đây 11 năm, nổi tiếng với hương vị đậm chất Việt nhờ hơn 70% nguyên liệu nhập trực tiếp từ Việt Nam. Còn nhà hàng Pho Viet Authentic Hanoi Cuisine của Kenny Tse, mở từ năm 2017, chuyên phục vụ các món ăn như bún chả, bún riêu, bún thịt nướng và bánh mì thịt heo quay. Nhà hàng Ăn Chơi của Kay Mai, khai trương tại khu phố sầm uất Sheung Wan vào năm 2023, chuyên về món bánh mì trứ danh nhà làm.

Các nhà sáng tạo nội dung và doanh nhân người Việt tại Hồng Kông cũng đang góp phần quảng bá ẩm thực Việt Nam. Kiki Phùng, một nhà sáng tạo nội dung gốc Việt, sở hữu kênh Instagram với hơn 68.000 người theo dõi, đã khai trương nhà hàng Bánh mì Nếm tại quận Loan Tể, chuyên tập trung vào các món ăn miền Nam đậm đà.

Mặc dù vẫn còn một số người nghĩ rằng đồ ăn Việt Nam rẻ và có chất lượng thấp, nhưng các doanh nhân và nhà sáng tạo người Việt tại Hồng Kông đang nỗ lực thay đổi quan niệm này. Họ cho biết, món ăn Việt cần rất nhiều thời gian và công sức để chế biến, với sự chú trọng vào hương vị và gia vị. Qua những nỗ lực này, ẩm thực Việt Nam đang ngày càng được khẳng định vị thế của mình tại Hồng Kông, cũng như góp phần quảng bá văn hóa và ẩm thực Việt đến với cộng đồng quốc tế.

Hiện tượng người trẻ ngày càng ít ăn các món ăn truyền thống như phở, bún chả… đang trở nên phổ biến ở các thành phố lớn. Trong khi đó, các chuỗi ăn uống ngoại quốc như lẩu băng chuyền, bò nướng lại thu hút đông đảo giới trẻ. Sự chênh lệch này đặt ra câu hỏi về nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.

Gần đây, tôi có dịp đến một tiệm phở quen trên con phố nhỏ, nơi đã tồn tại gần 30 năm. Quán nổi tiếng với nước dùng ninh xương trong 8 tiếng và miếng nạm gầu ăn một lần là ghiền. Tuy nhiên, sau nhiều lần ngồi ăn, tôi nhận ra một điều kỳ lạ: hầu hết khách ra vào đều ngoài 40. Trong khi đó, các quán trà sữa, quán thức ăn nhanh, gà rán, lẩu băng chuyền… lại chật kín sinh viên, nhân viên văn phòng trẻ hơn.

Một trong những lý do chính dẫn đến sự chênh lệch này là do đời sống đô thị, với guồng quay nhanh và sự tiện lợi làm chuẩn mực, khiến bữa sáng trở thành một phần của cuộc đua thời gian. Từ góc độ người bán, nhiều quán phở cũng không còn mặn mà với giới trẻ. Một bác chủ quán nói: ‘Tụi nhỏ lâu thật lâu mới đến ăn, giờ người già mới chịu ngồi lại ăn phở’. Phở, theo cách vận hành của nhiều hàng quán hiện nay, mặc định là món ăn của thế hệ đi trước.

Nhưng điều đáng nói hơn là sự đứt gãy. Phở không chỉ là món ăn, nó còn là biểu tượng. Nếu phở muốn tồn tại không chỉ như một biểu tượng hoài niệm, thì chính những người làm phở nói riêng và các món ăn truyền thống khác cần nhìn nhận lại cách đối thoại với thế hệ mới. Cần có sự thay đổi trong cách phục vụ, cách thức trình bày món ăn và không gian quán để thu hút giới trẻ.

Một yếu tố khác là sự đa dạng của các món ăn ngoại quốc đang ngày càng tăng. Các chuỗi ăn uống ngoại quốc như lẩu băng chuyền, bò nướng… đang trở thành lựa chọn hàng đầu của giới trẻ vì sự phong phú và đa dạng trong menu. Để cạnh tranh, các món ăn truyền thống cần tìm cách đổi mới và sáng tạo để đáp ứng nhu cầu của thế hệ mới.

Cuối cùng, việc giữ gìn và phát triển các món ăn truyền thống là trách nhiệm của tất cả chúng ta. Cần có sự chung tay của các nhà hàng, quán ăn và cả người tiêu dùng để giữ gìn và phát triển các món ăn truyền thống của Việt Nam.