Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM – Một dự án đầy tham vọng đã bị bỏ dở vì lý do tuổi hưu. TS Nguyễn Quốc Bình, một chuyên gia hàng đầu về nghiên cứu chuyển nạp gene trên cây trồng tại Đại học Laval, TP Québec (Canada), đã bán hết tài sản của mình và cùng gia đình trở về Việt Nam vào năm 2004 theo lời mời của lãnh đạo TPHCM. Mục tiêu của ông là xây dựng một Trung tâm Công nghệ Sinh học hiện đại, mang tầm quốc tế, không lạc hậu sau 20 năm.
'%20%2F%3E%3C%2Fsvg%3E "Vì sao GS-TS Nguyễn Quốc Bình chọn xây dựng Trung tâm Công nghệ sinh học ở TP HCM")
Sau gần 10 năm xây dựng, Trung tâm Công nghệ Sinh học đầu tiên tại TPHCM đã được hình thành với tổng kinh phí đầu tư lên đến 100 triệu USD. Trung tâm này đã nghiên cứu và đăng ký bản quyền hàng loạt công trình phục vụ ngành nông nghiệp, thủy sản và sản xuất thuốc. Tuy nhiên, khi Trung tâm đang trên đà phát triển, TS Nguyễn Quốc Bình đã phải về hưu theo luật vào năm 2014, ở tuổi 60.
Ông Bình cho rằng sự quyết tâm toàn diện của lãnh đạo thành phố là yếu tố then chốt giúp Trung tâm được thành lập. Tuy nhiên, cơ chế và thể chế hiện hành đã không cho phép ông tiếp tục phát triển Trung tâm. Ông kỳ vọng vào sự nghiêm túc thực sự từ những người lãnh đạo thành phố trong việc tái thiết và phát triển Trung tâm.
Theo TS Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, để thu hút nhân tài từ nước ngoài trở về, cần có một thể chế phát triển nhân tài, chứ không chỉ là chính sách thu hút nhân tài. Thể chế này cần đáp ứng được 3 tiêu chí: Trao quyền cho người có năng lực thực sự; Trao cơ chế linh hoạt để họ được thử, được sai và được sửa; Trao niềm tin để họ dám dấn thân và vượt qua sự trì trệ, kìm hãm.
Ông Dũng cho rằng nếu nhân tài vẫn bị trói buộc bởi các quy trình cứng nhắc, nếu quyết định của họ luôn phải ‘xin ý kiến tập thể’ và nếu họ không được bảo vệ khỏi những rủi ro thể chế khi đổi mới thì chẳng có lý do gì để họ ở lại hoặc cống hiến hết mình. Cải cách thể chế nhân tài phải là một phần trong cải cách thể chế quốc gia. Nếu không có tư duy chiến lược và quyết tâm thể chế như vậy thì mọi chương trình dù tốt đến mấy cũng chỉ là ‘vá víu’, không thể tạo nên bước ngoặt thật sự.
Nhìn lại trường hợp của Trung tâm Công nghệ Sinh học TPHCM, có thể thấy rằng sự thiếu linh hoạt trong cơ chế và thể chế đã khiến cho dự án đầy tham vọng này bị bỏ dở. Việc TS Nguyễn Quốc Bình phải về hưu theo luật đã làm mất đi một nguồn nhân lực quý giá và có kinh nghiệm trong việc phát triển Trung tâm. Điều này đặt ra câu hỏi về việc liệu có thể tiếp tục thu hút và giữ chân nhân tài trong tương lai nếu không có sự thay đổi trong cơ chế và thể chế.
Để tránh lặp lại những sai lầm tương tự, cần có sự thay đổi trong cách tiếp cận và quản lý các dự án trọng điểm. Sự thay đổi này cần bắt đầu từ việc trao quyền cho người có năng lực thực sự, tạo cơ hội cho họ phát triển và cống hiến. Đồng thời, cần có cơ chế bảo vệ và hỗ trợ để họ có thể dám dấn thân và vượt qua những khó khăn.
Trong bối cảnh hiện nay, việc đổi mới và cải cách thể chế đang trở thành một yêu cầu cấp thiết. Điều này không chỉ giúp thu hút nhân tài mà còn giúp giữ chân và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Từ đó, có thể tạo ra những bước ngoặt thật sự trong phát triển khoa học và công nghệ, cũng như kinh tế – xã hội của đất nước.
Thông tin liên quan:
